Program

Tytułowy ELIXIR to mieszanka obrazów powstających z percepcyjnych zniekształceń zmiksowanych z wizualnymi inspiracjami zaczerpniętymi z historii sztuki i pop kultury w malarstwie Wojciecha Skiby oraz z różnych form alternatywnych bytów, uformowanych z połączenia materii organicznej i syntetycznej, w pracach Natalii Januły.

Psychotic Chic – Wojciech Skiba

Wojciecha Skiby, co nietypowe dla tego artysty, tworzy spójny cykl malarski, starannie zaplanowany wraz z tytułami obrazów. To proces przepracowywania auto-destrukcyjności, próba uporządkowania chaosu i bólu, dążąca do łagodniejszej formy, m. in. dzięki spójnej i ograniczonej palecie kolorów. Wizualne odniesienia do erotyki zestawiają początkową fazę stanu psychotycznego z doznaniami seksualnymi – przyjemnością, która rozciąga integralność tożsamości. Nie jesteśmy do końca pewni tego co widzimy. Kształty rozmywają się w grze kolorów, pełnych światłach laserunkach, wzajemnych transformacjach i plastyczności świadomości.

W Psychotic Chic malarz dąży do formy wyrazu bardziej przystępnej dla odbiorcy, łącząc różnorodne elementy popkultury – od aktualnych trendów, jak powracający styl neo rokoko, przez gotyckie fonty i powtarzane niczym w branży fashion teksty, po wizualne cytaty z malarstwa i poezji.

O świadomości, że ciężki wysiłek włożony w proces zdrowienia i budowania poczucia bezpieczeństwa od ciemności oddziela tylko cienka szyba opowiada obraz pt. But on the window licks the night, którego tytuł został zaczerpnięty z wiersza pt. Fear Harolda Harta Crane’a. Na płótnie widzimy ogród, czapkę artysty, wyhodowane przez niego arbuzy oraz dziewczyny z ulic Los Angeles przerysowane ze zdjęcia fotografa Jimmiego Bonksa. Ich atrakcyjność to kruche szkło skrywające mrok ulicy. Z kolei na obrazie I put the hot in psychotic artysta połączył swój autoportret z sylwetkami nagich postaci z obrazu Triumf Neptuna Nicolasa Poussina. W podobny sposób, w innych pracach również pojawia się wiele odniesień oraz subtelnych wskazówek pozostawionych przez artystę. Mimo ich rozpoznania, nie znajdziemy prostych interpretacji. Najważniejsza część tej historii rozgrywa się na poziomie malarskiej ekspresji – w hałasie form, płynnych przejściach od abstrakcji do figuratywności oraz eksperymentach kolorystyczno-formalnych.

Bittersweet – Natalia Januła

Żyjemy w kulturze odczarowanej—pozbawionej elementów metaforycznych, gdzie strefa fantazji jest obszarem, który nas mało interesuje – co nie pomaga nam wytwarzać samo uzdrawiających procesów, także tych w relacji z otoczeniem. Zamiast tego, za wszelką cenę próbujemy kontrolować otaczającą nas rzeczywistość tak, jakby nie mogła ona istnieć bez naszego udziału. Nic więc dziwnego, że wiele współczesnych psychologicznych analiz zwraca uwagę, że owa kontrola stanowi naturalny element samoobrony psychiki. Wobec świata głęboko zanurzonego w jej przedawkowaniu, prace Natalii Januły konstruują alternatywny obszar fantazji, często prezentujący to, co wyparte przez świadomość. Zwracają uwagę na odpuszczenie, akceptację dziwności, odczarowanie strefy mroku, nie odwracając od nich wzroku, nie ignorując, a przyjmując takimi, jakie są. Można to nazwać zachętą do dbania o higienę duszy, tak samo jak jesteśmy przyzwyczajeni pielęgnować jej powłokę, którą zrzucamy każdej nocy.

Kinetyczne elementy oraz powtarzający się motyw jajka, wskazują nie tyle na symboliczny początek nowego życia, co na ideę ciągłego powstawania nowych alternatywnych wszechświatów. Artystka odwołuje się do motywów występujących w wielu kulturach kosmologicznych mitologii. Jajowaty kształt, którym charakteryzuje się kosmos, występuje m.in. u Indoeuropejczyków, w Afryce, Azji, odnaleźć go można także w przekazach średniowiecznych i wierzeniach słowiańskich, a jego geneza sięga czasów antycznych. Tym sposobem “kosmiczne jajo” w instalacjach Natalii Januły staje się symbolem innych, równoległych wymiarów czasu, także w kontekście duchowym. W pracach Januły zacierane są bowiem nie tylko granice wnętrze-zewnętrze, a także te pomiędzy organizmem, przedmiotem służącym czemuś, a wydzieliną, podłożem, materią, budulcem, rozpadem. Podłoża naturalne, ale zindustrializowane przez człowieka takie jak czarny piach czy kamień, zwykle używane do hodowli organizmów, których tlenem jest woda, tutaj staje się elementem sytuacji na wpół martwej, gdzie to hodowca może poczuć się momentami jak samotnie żyjąca w akwarium ryba.

Prace przygotowane przez Natalię Janułę w ramach wystawy można by opisać jako bukiet smaków. Na tytułowy eliksir artystki składają się ze słodko-gorzkie kompozycje emocji. Mikstura pozornie owiana magiczną aurą to—będąca nie tyle czarodziejskim płynem, co leczniczym syropem. To bardziej jak esencja spod skóry. Łzy, krew, wydzieliny, szczątki, w których skupiają się lęki, pragnienia, utrata, tęsknota. Te pierwsze Zbigniew Herbert opisał tak: “Łzy prawdziwe są gorące, wskutek czego bardzo trudno oddzielić je od twarzy. Po doprowadzeniu do stanu stałego okazało się, że są bardzo kruche”, co surrealistycznie oddaje nielogiczne labirynty kanałów, którymi płyną. Januła próbując uchwycić ich ulotność zestawia pozornie dalekie od siebie materie w zaskakujące połączenia. To, co z ziemi przebija się na powierzchnię, to co z powietrza—uziemia się i zastyga w masie. Bittersweet czerpie inspiracje z idei “gabinetu rozmaitości” zamieszkuje kruchy pejzaż ludzkiej psychiki, która a w przeciwieństwie do przedmiotów nieożywionych – nigdy nie jest uważana za wystarczająco poprawną i stabilną jak one. 

Wystawa jest częścią festiwalu Avant Art odbywającego się w Berlinie w dnia 16–23.06.2025. 

Elixir
Wojciech Skiba i Natalia Januła
kuratorki: Natalia Barczyńska i Monika Łuszpak–Skiba

NADAN
Wilhelmsaue 1, 10715 Berlin
wtorek–sobota | 12-18